Mooi en slecht: heks Maleficent als knappe powervrouw
Op 27 juni 2014 gepubliceerd in Trouw
Sprookjesverfilmingen zijn niet meer de laffe verhaaltjes over lelijke heksen en mooie, onschuldige prinsesjes. ‘Maleficent’, vanaf donderdag in de bioscoop, is een film vol girlpower. Angelina Jolie speelt de boze fee uit Doornroosje, maar haar personage is niet meer alleen wraakzuchtig.
De Amerikaanse sociologe Liz Grauerholz onderzocht tien jaar geleden de sprookjes van de gebroeders Grimm en kwam tot de conclusie dat in 20 procent van de vertellingen een lelijk uiterlijk werd gelinkt aan slecht zijn. De tekenfilmversie van Doornroosje uit 1959 draaide om de onschuldige prinses die wordt vervloekt door de gefrustreerde heks Maleficent. Ze moet worden gered door een prins.
Het sprookje is gebaseerd op de volksverhalen zoals die zijn opgeschreven door Charles Perrault in de zeventiende eeuw en twee eeuwen later de gebroeders Grimm. Waar de versies van Perrault en Grimm nog gruwelijke verhaallijnen hebben – zo blijkt de moeder van de prins een kannibaal te zijn – is de animatiefilm uit de jaren vijftig mierzoet. Dat is de laatste jaren wel anders. Het goede is heldhaftig en het kwade kan mooi zijn.
Debuterend regisseur Robert Stromberg heeft Maleficent een verleden gegeven dat haar kwade aard uitlegt. Ze heeft een motief voor het vervloeken van de prinses. Bij Grimm en Perrault was ze gefrustreerd omdat ze telkens over het hoofd werd gezien. In de nieuwe Disneyfilm is ze een knappe, jonge vrouw met een rooskleurige toekomst, tot een leger haar land binnenvalt. Zij trekt als een ware Kenau ten strijde om haar land te verdedigen.
Maleficent is misschien kwaadaardig, maar niet omdat niemand haar lief vond. Ze komt op voor zichzelf. De Amerikaanse actrice Angelina Jolie zegt dat zij de film wilde maken voor jonge vrouwen. “Ik hoop dat vooral meisjes inzien dat gevoel voor rechtvaardigheid belangrijk is. Dat ze zullen zien dat ze krijgers kunnen zijn en tegelijkertijd zacht en vrouwelijk, met alle complexiteiten van vrouwen.” Disneyproducent Joe Roth sluit zich daarbij aan, maar hij is niet voor niets producent en ziet ook een melkkoe. Hij hoopt dat het personage nog ‘jaren en jaren in parken en winkels’ zal liggen.
Volgens dr. Theo Meder, volksverhalenonderzoeker van het Meertens Instituut, is de trend na het succes van Harry Potter begonnen. Hij zette alle sprookjesfilms vanaf de eerste Sneeuwwitje-film van Disney uit 1937 op een rij en zag een sterk stijgende lijn vanaf 2009. De onschuld uit het sprookje van de jaren vijftig is inmiddels vervangen door geweld en sterke vrouwen. Een succesformule is geboren. Dat was al te zien in de hoos aan Sneeuwwitje-films van de afgelopen jaren, als ‘Mirror Mirror’ en ‘Snow White and the Huntsman’. Ook daarin was Sneeuwwitje niet meer alleen het mooie meisje dat moet vluchten omdat haar egocentrische stiefmoeder haar schoonheid niet aan kan. Ze vecht terug, gaat het bos in en leert jagen.
En het slaat aan. In de pijplijn liggen nog tal van films waarin sprookjesprinsessen terugslaan en vechten. Disney komt volgend jaar met ‘Cinderella’, waarin Assepoester nog steeds te kampen heeft met haar akelige stiefmoeder en -zussen, maar de wijze woorden van haar moeder naleeft: ‘Ben moedig en wees vriendelijk’.
Lees het artikel bij Trouw